Wikipedia: Mniszek lekarski
Żółte pola pełne mleczy – ukochany widok dla wszystkich stęsknionych ciepła i słońca. To taki poważny zwiastun wiosny – pewność, że mrozy nie zrobią już psikusa, no chyba że jednodniowego w postaci przymrozku nocnego w „zimnej Zośce”. Beskid Wyspowy nie obfituje w pola mniszka, a to z tej przyczyny, że roślinka ceni sobie ziemię zasadową i nasyconą azotem. Za to w Krakowie jest mnóstwo tego popularnego „chwastu” w trawie. Pomyślałam, że jak tylko przyjadę na chwilę do Krakowa przed świętami, to zrobię zdjęcia mniszkowi i będę mogła w końcu napisać artykuł o tej cudownej roślinie. Wstałam rano i wybrałam się z aparatem na Błonia krakowskie, czyli największą łąkę w mieście. Jakież było moje zdumienie, gdy ujrzałam świeżo skoszone 48 ha!! Spacer po Błoniach nie miał już sensu. Pomyślałam, że zastanowię się później, co robić i pojechałam na zakupy na plac targowy. Po raz drugi zostałam niezwykle zaskoczona, gdy zobaczyłam przy jednym z bloków 12 m2 niewykoszonego trawnika pełnego mlecza. No chyba się ktoś zmęczył i zostawił sobie na później koszenie. Spokojna o swoje zdjęcia, narwałam bukiet żółtych kwiatów.
Stanisław Wyspiański: Zielnik
Mniszek lekarski, inaczej dmuchawiec, mlecz, mnich, żabi kwiat był na tyle związany z polskim krajobrazem, że utrwalił go w swoich rysunkach Stanisław Wyspiański. Anglicy nazywają go dandelion, czyli lwi ząb i chyba tą nazwą inspirował się malarz, gdy tworzył obraz mniszka.
Historia
Stare księgi medyczne z XVI stulecia (nie był znany w starożytności) polecają mniszek jako skuteczny w chorobach związanych z wątrobą, wadliwą przemianą materii, zaburzeniami apetytu. Naukowcy ciągle prowadzą badania nad rośliną, która w całej swej postaci jest lecznicza: kwiat, liście i korzeń. Prace prowadzi się zwłaszcza nad właściwościami antyrakowymi mniszka. Naukowcy z Nowego Meksyku sprawdzili działanie różnych części rośliny na komórki nowotworowe raka piersi. W 2008 roku opublikowali wyniki badań, które pokazały, że ekstrakt uzyskany z dojrzałych liści mniszka hamował wzrost i namnażanie komórek raka piersi. Jednak wspomnieć należy, ze są to badania jedynie in vitro, czyli na szkle.
Jakie właściwości lecznicze ma dandelion?
- działa pobudzająco na wytwarzanie żółci przez wątrobę
- ułatwia trawienie i z tego względu można go też popijać w czasie odchudzania. Zawiera inulinę – prebiotyk, który zachęca nasz przewód pokarmowy do tego, by zaopatrzył się w korzystne bakterie, obniża poziom cholesterolu, ułatwia wchłanianie wit C z przewodu pokarmowego, zapobiega zaparciom poprzez usprawnienie pracy przewodu pokarmowego, redukuje toksyny
- ma sporą zawartość witamin i minerałów, dlatego też jest wskazany przy leczeniu anemii: witaminy : A, C, B, K, minerały: potas, żelazo, krzem, magnez
- obniża poziom cukru we krwi
- znakomicie oczyszcza organizm poprzez działanie diuretyczne, przy czym ważne jest, że nie ma utraty potasu podczas czyszczenia nerek, gdyż mniszek potas zawiera, czyli że ewentualne straty są rekompensowane.
- przyspiesza gojenie się skóry
- podnosi odporność organizmu dzięki interferonowi oraz wspomaga organizm w czasie infekcji wirusowych
- fitoterapia dla ptaków: nadal na wsi podaje się kurom, indykom, gęsiom i kaczkom krwawnik i mniszek, gdyż rośliny te zawierają immunostymulatory i witaminy.
W jakiej postaci my moglibyśmy korzystać z mniszka?
Na pewno sałatka z liści mniszka, o czym wiedzą Niemki i Francuzki. Ale – do sałatek nadają się tylko młode liście mniszka. Starsze mają gorzki posmak, co czyni je z pewnością bardziej leczniczymi, ale w przypadku sałatki, lepiej zadbać o smak. Liście można nakryć garnkiem, wazonem, by nie miały dostępu do światła i stały się delikatniejsze. Liście mniszka to prawdziwa bomba witaminowa: Wit A więcej niż w marchewce i jeszcze do tego B,C,D. Zamiast więc łykać tabletki witaminowe po zimie proponuję spacer po łące – oczywiście z dala od miasta i ulicy. Jeśli liście wydzielają biały sok (na kurzajki), to już nie nadają się do zjedzenia. Sałatki nie robiłam, bo już za późno – to tak tylko w kwestii informacyjnej, na przyszły rok.- W Bawarii z wysuszonych korzeni mniszka sporządza się namiastkę kawy
- Kwiaty mniszka można smażyć w cieście, a młode pączki marynować w occie winnym i podawać jak kapary
- W Wielkiej Brytanii z fermentujących korzeni mniszka i łopianu
przyrządzany jest napój wzmacniający dandelion and burdock, znany od XIII w i nadal sprzedawany - Z kwiatów mniszka robi się też wino, na pewno wypróbuję to na przyszły rok, takie winko zapewnia odporność na infekcje
- Nalewką z korzeni nasze prababcie rozjaśniały przebarwienia skóry i piegi, a napar służył jako tonik odświeżający cerę
- W tym roku zdecydowałam się na syrop z kwiatów mniszka. Oczywiście kwiaty zbieramy z dala od zanieczyszczeń. Przepis poniżej.
200-300 kwiatów mniszka układamy na białej kartce lub prześcieradle i zostawiamy na godzinkę. To czas dla robaczków, żeby opuściły swoje mieszkanie. Obcinamy płatki nożyczkami (tak jest najszybciej) i wrzucamy je na 1,5 litra wrzątku, przykrywamy i zostawiamy na kilka godzin albo na noc. To czas na stopniowe uwalnianie związków czynnych. Potem odcedzamy kwiaty, mocno wyciskamy, ponownie filtrujemy (np przez poczwórnie złożoną gazę albo filtry do mleka). Podgrzewamy wodę, ale już z cukrem – do rozpuszczenia cukru. Gorący syrop rozlewamy do butelek, słoików i używamy do słodzenia napojów lub do wypieków, wszędzie tam, gdzie użylibyśmy miodu. Teraz najważniejsze – ilość cukru. Jeśli chcesz mieć tylko słodki napój, to posłodź do smaku i zapasteryzuj. Jeśli chcesz mieć tzw „miodek” mleczowy, to użyj cukru w stosunku 1:1, w tym przypadku zmierz pojemność naparu i wsyp taką samą ilość cukru – w takiej postaci nie musisz pasteryzować, przechowa się w zakręconych, czystych słoiczkach lub butelkach.
W czym nam pomoże syrop z kwiatów mniszka?
Taki syrop możemy popijać rozcieńczony z wodą (2-3 łyżki syropu na szklankę herbaty), 3 razy dziennie przy przewlekłym nieżycie gardła, i oskrzeli, przy uporczywym kaszlu, obrzęku gardła – wg prof. A. Ożarowskiego.
Nie sposób nie wspomnieć też o cudownej nazwie ludowej mniszka – męska stałość, która skłania do myślenia. O jaką stałość chodzi, zwłaszcza w połączeniu z informacją, żeby pannom nie serwować przetworów z mniszka, bo zbyt pobudzają wyobraźnię.
Cudowny związek znajduje się podobno w korzeniu, naukowcy tego jeszcze nie potwierdzili, ale prawdą jest, że zazdrosne kobiety w XIX w wyrywały mniszek z okolicznych łąk, gdy fama poszła, że to z jego przyczyny mężowie dzielą łoże z innymi i są w tym niestrudzeni.
Mam nadzieję, że zachęciłam was do tego, by pozostawić mniszek w trawniku przynajmniej do czasu, gdy nie pozbieramy żółtych kwiatów i nie zrobimy z nich syropku lub wina. Można też ususzyć poprzez rozłożenie w miejscu przewiewnym i z dala od słońca. Namawiam do zabawy z mniszkiem. Zrobiłam też syrop na gardło wysuszone klik i nalewkę wspomagającą oczyszczenie organizmu z udziałem pokrzywy klik.
