Betulina – dar brzozy

Brzoza obsypana śniegiem, jasnozielona i złota nieustannie wywołuje uśmiech na mojej twarzy.  Niewiele jest drzew, na których widok czujemy się radośniej i dzisiaj, gdy wychodzę zrobić zdjęcia korze brzozy, myślę, co o tym decyduje? Możemy mówić o pięknie popękanej kory, delikatnej korony, intensywności koloru, ale dla mnie na zawsze najważniejsza pozostanie jej niezwykle subtelna aura. 

Lubię wychodzić na górkę do mojego lasku brzozowego. Gdy jestem na wzniesieniu i stoję przed laskiem patrząc na szeroką panoramę Beskidu, to wiem, że poza mną mam opiekuna w postaci brzozowego zagajnika. To on oczyszcza moje chmurne myśli, sprawia, że to, co ziemskie nie jest już tak straszne, daje siłę do pokonania kolejnych kroków życia. Tylko się uśmiecham, jestem cichutko, niczemu się nie przyglądam, nic nie zbieram, znowu mogę tylko być. 🙂

Brzoza ma wiele związków dla nas, ale ten opisany wyżej cenię sobie niezmiernie, bo wpadam czasami w pułapkę pośpiesznego życia, rzadko mi się to zdarza, ale jeśli już, to lekarstwem jest mój brzozowy lasek, zbieranie kwiatów dziurawca, kręcenie maści, a teraz również pakowanie paczek. Tak bardzo się obawiałam tej rutynowej czynności, a teraz okazuje się, że pięknie oczyszcza myśli staranne owijanie w torebki, tekturki i myśl, by wysyłane produkty niosły dobro. 🙂

Lecznicze właściwości brzozy

• liście – działają moczopędnie, stosuje się w stanach zapalnych, do mieszanek  – również przy chorobach reumatycznych, trądziku, więcej klik 
• pączki – działają moczopędnie, napotnie, przeciwgorączkowo, zwiększają wydalanie szkodliwych produktów przemiany materii, regulują gospodarkę hormonalną, więcej klik 
• kora biała – zawiera m. in.  betulinę, lupeol, kwas betulinowy
• huba biała – białe narośla tworzone przez grzyb grzyb Piptoporus betulinus
• huba czarna – czarne narośla tworzone przez grzyb Inonotus obliquus, włóknouszek ukośny. Badania in vitro wykazały aktywność przeciwnowotworowa
• oskoła – sok więcej klik 
• dziegieć – powstały z palenia bez dostępu powietrza białej kory, nie można go nadużywać, jest kancerogenny

Kora brzozy – betulina, lupeol

Lubię dotykać białej kory, na palcach zostaje drobny pyłek. Wiele cudowności kryje w sobie to niezwykłe drzewo, ale dzisiaj chcę napisać tylko o korze, bo odkąd dowiedziałam się o jej działaniu, pozostaję w ciągłym zdumieniu, które jeszcze mocniej związało mnie ze światem roślin.

Biała łuska, najbardziej zewnętrzna częścią kory brzozy zawiera szereg cennych związków, z których najbardziej znana jest betulina, związek triterpenowy (triterpeny zawiera też np znany wszystkim nagietek). Związek ten nadaje korze biały kolor, który wydaje się chronić drzewo przed przegrzaniem słonecznym. Oprócz betuliny kora brzozy zawiera lupeol i kwas betulinowy. Z białej, cieniutkiej kory brzozy możemy wyizolować 20-30% betuliny.

Po raz pierwszy dokonał tego rosyjski naukowiec w 1788 roku. Obecnie betulinę produkuje się  za pomocą ekstrakcji chloroformem, alkoholem izopropylowym, acetonem. W uzyskanych wyciągach otrzymuje się nie tylko samą betulinę, ale i inne wspomniane wyżej związki, również mające niezwykłe działanie. Lupeol na przykład przyspiesza gojenie, kwas betulinowy wykazuje silne działanie antynowotworowe, ale jest go zbyt mało w korze brzozy, większe zasoby kwasu betulinowego ma kora platanu.

Betulina jest szczególnie interesującym związkiem ze względu na szerokie spektrum działania, jak również to, że w badaniach nie wykazano szkodliwości jej działania. Związek ten znajduje się w wielu roślinach, ale na skalę przemysłową jest ekstrahowany tylko z kory brzozy brodawkowatej i omszonej. Betulinę możemy też znaleźć w korze niektórych gatunków olchy, leszczyny, grabu, w roślinach: głowience, lotosie orzechodajnym, drzewie rosnącym w Indiach Crataeva nurvala. 

Właściwości betuliny

Moje pierwsze, sprawdzone działanie to natychmiastowa reakcja zmniejszenia bólu po ukąszeniu pszczoły, szybkie osłabienie bólu i brak śladu po oparzeniu, osłabienie trądziku u młodej osoby. Jednak jest jeszcze szereg jej zdumiewających działań:

• przeciwzapalnie, przeciwobrzękowo, grzybobójczo, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie – to plasuje ją jako jeden z głównych, niezbędnych składników naszych receptur maściowych na egzemy, atopie, trądzik, łuszczycę oraz konieczność wypróbowania jej działania przeciwzapalnego przy bólach stawów, przeprowadzone doświadczenia na szczurach sugerują jej wysoką skuteczność przy obrzękach i stanach zapalnych źródło klik 
• działalność przeciwzapalna – wypróbuj, jeśli masz problem ze stanem zapalnym żołądka, jeśli cierpisz na Hashimoto (stan zapalny tarczycy). Przy obydwu schorzeniach warto dodatkowo skonsultować się z dietetykiem i stosować odpowiednio dobraną dietę
• stymuluje syntezę kolagenu – to działanie jest niezwykle potrzebne  przy walce z ranami, oparzeniami termicznymi i słonecznymi, trądzikiem, wszelkimi problemami skórnymi. Na szczególną uwagę zasługuje wspomaganie leczenia trądziku, szczególnie, kiedy jest wzmocnione piciem herbatki oczyszczającej, przepis poniżej. Maścią z udziałem betuliny należy posmarować twarz wieczorem, po godzinie zmyć tonikiem.
• chroni skórę przed promieniowaniem słonecznym, wzmacnia ją, zapobiega wiotczeniu, wyrównuje koloryt skóry , rozjaśnia przebarwienia, nadaje elastyczność
• zmniejsza ból i pieczenie po ukąszeniu owadów – pszczół, komarów – należy dobrze wetrzeć maść w skórę
• łagodzi odleżyny – anomalie na skórze spowodowane długotrwałym leżeniem
• przeciwdziała androgennemu wypadaniu włosów  – pojawia się u mężczyzn i kobiet – w wieku menopauzalnym. Betulina  spowalnia proces przemiany testosteronu w dihydrotestoteron (DHT). DHT jest hormonem, który atakuje mieszki włosowe powodując ich obkurczenie. U mężczyzn pojawia się łysienie na skroniach i czubku głowy, u kobiet następuje silne przerzedzenie włosów, prześwity. Przeciwdziała wypadaniu włosów po porodzie.

W korze brzozy występuje też kwas betulinowy i lupeol. Lupeol posiada silne działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, przciwwirusowe, przeciwutleniające, przyspiesza ziarninowanie. Esktrakt z kory brzozy w związku z takim pięknym spektrum działania mogą stosować osoby z problemami skórnymi, trądzikiem. Zdecydowanie powinien też znaleźć się w domowej apteczce na wypadek oparzenia termicznego czy słonecznego, ukąszenia owadów, wszelkich ran i egzem. Jego niewielkie ilości dodane do kremu spowodują wyrównanie koloru skóry oraz wzrost jej elastyczności, betulina pojawia się również w recepturach kremów antycellulitowych, ponieważ reguluje gospodarkę wodno-tłuszczową, poprawia ukrwienie skóry. Maść z betulina powinny też stosować osoby chore na łuszczycę, potrafi łagodzić objawy.

Niezwykłą siłę białej kory brzozowej odkryli już nasi przodkowie, ponieważ używali jako podesłanie pod gont, co przyczyniało się do trwałości takiego dachu. Dociętą do kształtu buta korę, noszono stroną do wewnątrz  w obuwiu, co leczyło choroby stóp, delikatne papierki zdarte z kory białej można też przykładać na rany,  ułatwi to gojenie. Proces ekstrakcji jest trudny i żmudny, ale można to zobaczyć na popularnym kanale YouTube klik. Ja korzystam z gotowego ekstraktu brzozowego i umieściłam go w dwóch recepturach – Betulina zawiesina, Nagietek balsam i Boswellia dezodorant.

Jeśli masz ochotę spróbować ich działania zewnętrznego  – zapraszam do sklepu.

Zawiesina betulinowa kliknij tutaj

Betulina została rozpuszczona w oliwie z oliwek.

Nagietek balsam kliknij tutaj

Przeznaczona jest na wszelkie problemy skórne, oparzenia, odmrożenia, łagodzi zaczerwienienia. Zawiera nie tylko łagodzące karotenoidy, ale i triterpeny nagietka. Posiada dodatek ekstraktu brzozowego oraz triterpenów z kory brzozy.  Przy problemach skórnych warto zastosować również wewnętrznie zawiesinę betulinową.

Brzoza kryje w sobie dużo więcej dobra dla nas. Już niedługo możemy zbierać i suszyć liście, oglądać się za naroślami na korze – czyr brzozowy, porek brzozowy to również dary brzozy dla nas. Zbliża się wiosna, niektórzy z nas będą ściągać sok z brzozy i popijać lub płukać włosy po umyciu. Przy tak powszechnym jej użyciu nie zapomnijmy o szacunku dla drzewa, korę można ściągać tylko cienkim płatem, nie kalecząc drzewa, na drugą wiosnę biała skórka znowu urośnie, ale jeśli utniesz zbyt grubą część, będzie chorować. Już w 1845 roku na szczególną dbałość o to drzewo zwrócił uwagę Józef Gerald-Wyżycki pisząc w Zielniku Ekonomiczno – Technicznym:

Drzewo, którego każda część tak wielorakie przynosi człowiekowi pożytki, uważać należy jako szczególny dar Opatrzności, z umiarkowaniem go używać oraz troskliwie strzec i rozmnażać. (…) Szkodliwy zwyczaj wycinania na Zielone Świątki mnóstwa młodych drzew dla umajenia niemi mieszkań, dziedzińców i ulic, wszędzie ustawą krajową zniesiony u nas! Z uszczerbkiem lasów trwa dotąd.

 Napar przy trądziku i wypryskach skórnych

Wymieszaj w równych częściach liść brzozy, malin, jeżyn, porzeczki, kwiatów stokrotki, kłącza perzu. 1 łyżkę zalej wrzątkiem, przykryj na 20 minut.

Napar przy przewlekłym trądziku

W równych częściach wymieszaj: liść brzozy, kwiatów rumianku, jasnoty białej, liść orzecha włoskiego, pokrzywy, fiołka trójbarwnego, nasion kozieradki, korzenia łopianu, mniszka lekarskiego. 1 łyżkę mieszanki zalej wrzątkiem, pozostaw pod przykryciem na 3 godziny, pij po pół szklanki dwa razy dziennie.

Ciekawym ziołem jest krwiściąg lekarski, można go stosować na trądzik ropny. Liście krwiściągu zaparz i stosuj jako tonik, oczyść twarz przed nałożeniem maści brzozowej i po nałożeniu. Tonik lekko zakwaś sokiem (łyżeczka na 200 ml naparu) z cytryny, możesz go przechowywać w lodówce 7 dni.

Mam nadzieję, że zaciekawiłam cię korą brzozy i że chociaż skubniesz jej trochę z drzewa, przyłożysz do rany, a może nawet pokusisz się o wkładki brzozowe do butów. 😀 Jeśli chcesz spróbować gotowej maści, zapraszam do sklepu i równocześnie do przejrzenia oferty kosmetyków z ekstraktami roślinnymi.

Bibliografia:

praca zbiorowa: Na początku było drzewo

B. Bednarczyk-Cwynar: Skarby natury w kosmetyce

Pozostała bibliografia w artykule.